Bericht uit de ruimte – Nummer 2

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van het actuele ruimtevaartnieuws, en verschijnt ongeveer om de twee weken. De in de nieuwsbrief genoemde tijden zijn gegeven in GMT (Greenwich Mean Time).

Mensen in de ruimte

De space shuttle Discovery vertrok met een dag vertraging wegens het slechte weer op 10 augustus om 21:10 uur voor missie STS-105. Dit was de 106-de shuttlevlucht sinds het programma begon in april 1981, de dertigste voor de Discovery zelf, en het elfde bezoek van een shuttle aan het International Space Station. Naast de vier shuttleastronauten Scott Horowitz (commandant), Frederick Struckow (piloot), Patrick Forrester en Daniel Barry, waren ook de drie leden van de Expeditie-3, bestaande uit de Amerikaanse commandant Frank Culbertson en de Russen Vladimir Dezhurov en Mikhail Tyurin aan boord. In het vrachtruim van de Discovery bevond zich de logistieke module MPLM-Leonardo, die voor de tweede keer de ruimte inging. De Leonardo bevatte voorraden en nieuwe experimenten voor het ISS en de Expeditie-3.

Twee dagen later koppelde de Discovery aan de PMA-2 koppelingsadapter van de Destiny laboratoriummodule van het ISS, en enkele uren later konden de ruimtebewoners Yuri Usachev, Jim Voss en Susan Helms, die al sinds afgelopen maart in het station woonden, hun gasten verwelkomen.

Op 13 augustus werd de MPLM-Leonardo met de robotarm van de shuttle uit het vrachtruim van de Discovery gehaald en aan de Unity module van het ruimtestation gekoppeld. Dit was de eerste maal dat alle zes koppelpoorten van Unity tegelijk bezet waren. De daarop volgende dagen besteedden de ruimtevaarders aan het uitladen van meer dan drie ton aan materialen, experimenten en voorraden voor de Expeditie-3 bemanning.

Op 16 en 18 augustus werden door Dan Barry en Pat Forrester ruimtewandelingen gemaakt. Tijdens deze twee uitstapjes werden koelleidingen, handrails en elektriciteitskabels aan de buitenkant van Destiny bevestigd, die gebruikt zullen worden voor de installatie van de S0-Truss begin volgend jaar. De S0-Truss is het eerste element van de grote dwarsbalk met de zonnepanelen zal gaan vormen. Ook installeerden de ruimtewandelaars een experiment met meer dan 1500 verschillende soorten constructie- en biologische materialen die ongeveer een jaar aan de ruimte blootgesteld zullen worden.

Op 20 augustus, nadat een dag eerder de MPLM-Leonardo weer in het vrachtruim van de shuttle geplaatst was, namen de ruimtevaarders afscheid van elkaar. Usachev, Voss en Helms voegden zich bij hun collega’s in de shuttle, terwijl de Expeditie-3 aan hun verblijf aan boord van het ISS begonnen. Begin december zal de Expeditie-3 met de shuttle Endeavour naar de aarde terugkeren. Om 14:52 uur ontkoppelde de Discovery en vloog daarna een rondje rond het ISS om zich vervolgens te verwijderen. De 21ste zette de bemanning nog een klein satellietje, met de toepasselijke naam Simplesat, overboord. En dag later, om 18:23 uur landde de Discovery op de verharde baan van het Kennedy Space Center in Florida, en begon voor Yuri Usachev, Jim Voss en Susan Helms de hernieuwde kennismaking met de zwaartekracht na 167 dagen gewichtsloosheid.

Veel tijd kregen de nieuwe bewoners van het ISS niet om aan hun nieuwe situatie te wennen. Op 23 augustus arriveerde het onbemande Russische vrachtschip Progress M-45. De Progress M-45 koppelde aan de achterzijde van de Zvezda woonmodule. Een dag eerder was die ‘leveranciersingang’ vrijgemaakt door de oude Progress M1-6, dat diezelfde dag nog verbrandde in de atmosfeer boven de Grote Oceaan. De Progress M-45 had 1420 kilo aan stuksgoederen, 890 kilo brandstof, 45 kilo zuurstof en 210 liter water aan boord, en de ruimtebewoners begonnen dan ook direct met het uitladen van de Progress.

Op 24 augustus werd bekend dat de baanmodule van de Shenzhou-2, het tweede prototype van een Chinese bemande capsule die begin dit jaar vloog, boven de Grote Oceaan verbrand was. De Shenzhou bestaat net als de Russische Soyuz uit een motorsectie, een landingscapsule en een baanmodule. Al op 16 januari landde de terugkeercapsule in Binnen-Mongolië na een vlucht van zes dagen. De eerste onbemande testvlucht van de Shenzhou vond plaats in november 1999. De verwachting is dat China de komende jaren nog enkele onbemande testvluchten met de Shenzhou zal uitvoeren, alvorens ’taikonauten’ in de ruimte zullen verschijnen.

Kunstmanen en satellieten

Europa’s experimentele communicatiesatelliet, Artemis heeft een baan op 31.000 kilometer hoogte bereikt. Vanuit deze baan zal de satelliet geleidelijk omhooggebracht worden tot de geostationaire baan op 36.000 kilometer hoogte. Artemis gebruikt daarvoor haar eigen stuurraketten, nadat de satelliet op 12 juli in een te lage baan werd afgeleverd door haar Ariane-5 raket. Onderzoek heeft inmiddels uitgewezen dat de bovenste trap van de Ariane nooit haar maximale stuwkracht heeft bereikt door verbrandingsinstabiliteit in de motor. Arianespace verwacht eind november weer een Ariane-5 te kunnen lanceren, twee maanden later dan volgens het oorspronkelijke schema. Door het gebruik van de manoevreerbrandstof in Artemis om de gewenste geostationaire baan te bereiken, zal de geplande operationele levensduur van 10 jaar van de satelliet drastisch verminderen.

Op 24 augustus werd een Russische militaire satelliet gelanceerd. Voor de lancering om 21:45 uur werd gebruik gemaakt van een Proton-K, Rusland’s krachtigste draagraket. De lading, onder de naam Kosmos-2379, kwam kort daarna in een overgangsbaan naar een geostationaire baan. Dit zou erop kunnen wijzen dat de Kosmos-2379 een ‘early warning’ satelliet is, die moet waarschuwen als er ergens ter wereld een raketlancering plaatsvindt. En andere mogelijkheid is dat de kunstmaan als communicatiesatelliet gebruikt zal worden door het Russische leger.

Het zonnestelsel in

De Amerikaanse sonde Genesis werd op 8 augustus om 15:13 uur gelanceerd met een Delta-2 raket vanaf Cape Canaveral aan de oostkust van Florida. Elf minuten later kwam de tweede trap en de kunstmaan in een parkeerbaan om de aarde tussen 185 en 197 kilometer hoogte. De hoek met de evenaar was 28,5 graden. Om 17:12 uur werd de tweede trap nog eens ontstoken en kwam de combinatie in een ellipsvormige baan tussen 182 en 3811 kilometer boven het aardoppervlak. Een minuut later gaf de derde trap, een Star-37 motor op vaste brandstof, de laatste zet en kwam het hoogste punt van de baan (apogeum) op 1,2 miljoen kilometer van de aarde te liggen. Als Genesis in november haar apogeum bereikt zal zij met kleine stuurraketten in een halobaan rond het Lagrange-1 punt, waar de zwaartekracht van de Zon en de Aarde even groot zijn, gebracht worden. Vanuit die positie zal Genesis tweeënhalf jaar deeltjes uit de zonnewind verzamelen alvorens in september 2004 naar de aarde terug te keren.

Recente lanceringen

Datum Tijd Satelliet Draagraket Lanceerplaats Opmerkingen IntNat. Nr.
31 Jul 08:00 Koronas-F Tsyklon-3 Plesetsk Wetenschap 2001-032A
6 Aug 07:28 DSP-21 Titan-4B Cape Canaveral Militair 2001-033A
8 Aug 16:13 Genesis Delta-2 Cape Canaveral Zonverkenner 2001-034A
10 Aug 21:10 Discovery STS-105
MPLM-Leonardo
Simplesat
Shuttle KSC Ruimteveer
Logistiek
Technologie
2001-035A

2001-035B

21 Aug 09:24 Progress M-45 Soyuz-U Baykonur Logistiek 2001-036A
24 Aug 21:45 Kosmos-2379 Proton-K Baykonur Militair 2001-037A