Bericht uit de ruimte – Nummer 91

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van actuele gebeurtenissen in de ruimtevaart. De genoemde tijden zijn in UT (Universal Time).

Mensen in de ruimte

International Space Station
Het International Space Station werd begin maart bewoond door de Expeditie-12 bemanning, bestaande uit de Amerikaan William McArthur en de Rus Valery Tokarev. Het ruimteschip Soyuz TMA-7 was aan de Zarya module gekoppeld en de Progress M-55 aan de Pirs module.
In maart begon een drukke periode aan boord van het station, dit als gevolg van de komende wisseling van bemanning. Op 20 maart om 06:49 uur koppelden Tokarev en McArthur hun Soyuz TMA-7 los van de Zarya module om 22 minuten later deze aan de achterzijde van de Zvezda woonmodule aan te koppelen. Hiermee kwam niet alleen de Zarya weer vrij voor nieuwe bezoekers, maar het was tevens de eerste keer dat een enkele Soyuz aan alle beschikbare koppelpoorten van het Russische segment was gekoppeld. Toen de Soyuz TMA-7 namelijk eind 2005 arriveerde vond de eerste koppeling plaats aan de Pirs module.
Op 30 maart om 02:30 uur werd vanaf de basis Baykonur in Kazachstan het ruimteschip Soyuz TMA-8 gelanceerd. Aan boord waren de Rus Pavel Vinogradov, de Amerikaan Jeff Williams en de Braziliaan Marcos Pontos. Pontos is de eerste ruimtevaarder van Brazilië in de ruimte, en zal op 9 april met de Expeditie-12 bemanning in de Soyuz TMA-7 naar de aarde terugkeren. Vinogradov en Williams zullen samen de dertiende vaste expeditiebemanning van het ISS vormen, en in september terugkeren. Op 1 april om 04:19 uur koppelde Soyuz TMA-8 aan de Zarya module, en kort daarna begon het gezamenlijke programma van de twee bemanningen.

Discovery STS-121
De lancering van space shuttle Discovery voor missie STS-121 is tot juli uitgesteld in verband met een defecte niveausensor in de externe brandstoftank. De sensor zal moeten worden vervangen alvorens men de tank, twee opduwraketten en orbiter kan samenbouwen. De niveausensoren worden gebruikt om de hoofdmotoren van de shuttle tijdig uit te kunnen schakelen voordat de waterstoftank geheel leeg is.

Kunstmanen en satellieten

Lancering Falcon-1 mislukt
Op 24 maart is de eerste vlucht van ’s werelds eerste commercieel ontwikkelde raket, de Falcon-1 van het in Californië gevestigde Spacex, mislukt. De raket vertrok om 22:30 uur vanaf haar lanceerplatform op Kwajalein Atol in de Grote Oceaan, maar kwam direct daarna al in de problemen. Een brandstoflek in de eerste trap, net boven de hoofdmotor, resulteerde erin dat de Falcon-1 na ongeveer 25 seconden ongecontroleerde bewegingen begon te maken. Ongeveer 40 seconden na de lancering stortte de raket in zee. De Falcon-1 had een door studenten gebouwde minisatelliet van het Amerikaanse Ministerie van Defensie in de ruimte moeten brengen.

GRACE detecteert smelten ijskap Antarctica
Uit waarnemingen van de twee in 2002 gelanceerde Duits-Amerikaanse GRACE satellieten hebben wetenschappers nu kunnen afleiden dat de ijskap die Antarctica bedekt is afgenomen. Het smeltende ijs heeft in de periode 2002 tot 2005 in een wereldwijde zeespiegelstijging van 1,2 millimeter geresulteerd, ongeveer 13% van de totale waargenomen stijging in die periode.

Het zonnestelsel in

Spirit en Opportunity
Het rechtervoorwiel van de Marsrover Spirit blijft ondanks herhaalde pogingen geblokkeerd. Vluchtleiders passen nu een nieuw rijstrategie toe zodat de rover zich op vijf wielen kan verplaatsen. De komende weken zal Spirit proberen een noordelijke helling te bereiken zodat de zonnepanelen beter op de zon gericht zijn voor de komende Martiaanse winter. Op 30 maart had Spirit in totaal 6838 meter afgelegd sinds de landing op 4 januari 2004.
Opportunity had op 27 maart 6908 meter afgelegd en verwijderde zich geleidelijk van de Erebus krater in de richting van de verder naar het zuiden gelegen Victoria krater.

Mars Reconnaissance Orbiter
Op 10 maart is de Amerikaanse sonde Mars Reconnaissance Orbiter (MRO) succesvol in een baan rond de rode planeet gebracht. Daartoe werden om 21:12 uur de zes hoofdmotoren gedurende 1608 seconden ontstoken. Om 21:46 uur verdween de MRO vanuit de aarde gezien achter de planeet. Het einde van de kritieke manoeuvre vond dus aan de achterzijde van Mars plaats en de vluchtleiders moesten tot 22:16 uur wachten eer contact hersteld kon worden. De MRO bleek zich keurig netjes in de geplande overgangsbaan tussen 279 en 44500 km te bevinden. De inclinatie is 93,3 graden zodat de baan nagenoeg over de Martiaanse polen loopt.
De komende maanden zal de MRO op het laagste punt van elke omloop door de bovenste lagen van de Marsdampkring scheren, waardoor de sonde afgeremd wordt en de baan uiteindelijk bijna cirkelvormig. In oktober zal dan het wetenschappelijke waarnemingsprogramma beginnen.

Dawn
Drie weken nadat NASA had besloten om de Dawn missie te annuleren is men weer op dit besluit teruggekomen, mede onder druk vanuit de wetenschappelijke wereld. Dawn zal nu in de zomer van 2007 gelanceerd worden waarna in 2011 de planetoïde Vesta en in 2015 Ceres bezocht zullen worden.

Recente lanceringen

  • 11 maart 2006 • 22:33 UT • Draagraket: Ariane-5ECA • Lanceerplaats: Kourou
    • Hotbird-7A • Massa: 4100 kg • Volgnr.: 2006-007A
      Europese commerciële communicatiesatelliet geëxploiteerd door Eutelsat. De kunstmaan komt uiteindelijk in een geostationaire positie op 13 graden oosterlengte.
    • Spainsat • Massa: 3680 kg • Volgnr.: 2006-007B
      Spaanse commerciële communicatiesatelliet. De kunstmaan komt uiteindelijk in een geostationaire positie op 30 graden westerlengte.
  • 22 maart 2006 • 14:03 UT • Draagraket: Pegasus-XL • Lanceerplaats: Vandenberg
    • Space Technology-5 – FWD • Massa: 25 kg • Volgnr.: 2006-008A
      Amerikaanse technologische microsatelliet, waarmee tevens onderzoek aan de magnetosfeer van de aarde verricht wordt. De kunstmaan komt in een initiële baan tussen 301 en 4568 km, inclinatie 105,6 graden.
    • Space Technology-5 – MID • Massa: 25 kg • Volgnr.: 2006-008B
      Amerikaanse technologische microsatelliet, waarmee tevens onderzoek aan de magnetosfeer van de aarde verricht wordt. De kunstmaan komt in een initiële baan tussen 301 en 4568 km, inclinatie 105,6 graden.
    • Space Technology-5 – AFT • Massa: 25 kg • Volgnr.: 2006-008C
      Amerikaanse technologische microsatelliet, waarmee tevens onderzoek aan de magnetosfeer van de aarde verricht wordt. De kunstmaan komt in een initiële baan tussen 301 en 4568 km, inclinatie 105,6 graden.
  • 24 maart 2006 • 22:30 UT • Draagraket: Falcon-1 • Lanceerplaats: Omelek, Kwajalein Atoll
    • Falconsat-2 • Massa: 20 kg • Volgnr.: Mislukt
      Amerikaanse technologische satelliet bedoeld om de prestaties van de Falcon-1 raket vast te leggen. De kunstmaan gaat verloren als de draagraket 41 seconden na de start in zee stort.
  • 30 maart 2006 • 02:30 UT • Draagraket: Soyuz-FG • Lanceerplaats: Baykonur
    • Soyuz TMA-8 • Massa: 7250 kg • Volgnr.: 2006-009A
      Russische bemande ruimtevlucht met drie ruimtevaarders aan boord. Twee dagen later koppelt de Soyuz aan het International Space Station.