Bericht uit de ruimte – Nummer 55

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van het actuele ruimtevaartnieuws, en verschijnt ongeveer om de drie weken. De in de nieuwsbrief genoemde tijden zijn gegeven in GMT (Greenwich Mean Time).

Mensen in de ruimte

Het International Space Station wordt sinds eind april bewoond door de Rus Gennady Padalka en de Amerikaan Mike Fincke, die samen Expeditie-9 vormen. Het ruimteschip Soyuz TMA-4 is gekoppeld aan de nadir poort van de Zarya module, en de vrachtcapsule Progress M49 zit vast aan de achterste koppelpoort van de Zvezda woonmodule.
Op 24 juni ondernamen beiden mannen een ruimtewandeling met als belangrijkste doel defecte regelelektronica van een van de gyroscopen in het Amerikaanse segment te vervangen. Om 21:56 uur zwaaide het luik van de Pirs luchtsluis open en ging Fincke als eerste naar buiten. Op dat moment zagen de Russische vluchtleiders dat de druk in zijn zuurstoffles daalde, en bevalen het tweeval weer naar binnen te gaan. Om 22:10 uur, na een ruimtewandeling van slechts 14 minuten en 22 seconden, werd het luik weer gesloten. Al binnen enkele dagen wist men de oorzaak te traceren naar een ventiel in het pak te traceren, dat niet helemaal in de goede positie was blijven staan en dus de hoge zuurstofstroom tot gevolg had. Fincke, die zijn eerste ruimtewandeling maakte, heeft nu het record voor de kortste ruimtewandeling voor een Amerikaan op zijn naam staan.
Een tweede ruimtewandeling in de nacht van 30 juni op 1 juli was wel succesvol. In het bijna zes uur durende uitstapje begaven de twee ruimtewandelaars zich vanuit de Russische Pirs luchtsluis naar de S0-Truss op het Amerikaanse segment. Hiervoor moesten de twee mannen ongeveer 30 meter langs de buitenkant van het ruimtestation afleggen eer ze hun werklokatie hadden bereikt. Aangekomen op het S0-Truss verving het tweetal de regelelektronica van de defecte gyroscoop. Een korte test wees uit dat de elektronica correct functioneerde, waarna Padalka en Fincke zich weer op de terugweg begaven naar de Pirs luchtsluis. Op 2 juli werd de uitgevallen gyroscoop weer opgestart en bleek correct te functioneren. Hiermee beschikt het ISS weer over drie operationele gyroscopen voor de standregeling.

Het zonnestelsel in

De Amerikaans-Europese Cassini-Huygens missie is op 1 juli succesvol in een baan rond Saturnus gebracht. Om 01:12 uur GMT werd de hoofdmotor ontstoken voor een duur van 96 minuten. Kort voor en na deze manoeuvre passeerde Cassini tweemaal het ringenvlak van de planeet. Tijdens die passages werd de sonde door meer dan 200.000 stofdeeltjes getroffen. Omdat de sonde zich kort na de raketstoot boven de ringen vloog, werden er direct wetenschappelijke observaties verricht, alvorens de sonde weer contact opnam met de aarde. Na de manoeuvre bevond Cassini zich in een baan rond Saturnus waarbij verste punt op ongeveer 9,3 miljoen kilometer van de planeet ligt.
Op 2 juli passeerde Cassini de grootste maan van Saturnus, Titan, op een afstand van 339.000 kilometer. Later in de missie zal Cassini tientallen passages van deze maan uitvoeren tot op hoogtes van minder als 1000 kilometer. Tijdens deze eerste passage gebruikte Cassini speciale filters om door de optisch ondoorzichtige dampkring van deze maan heen te kijken. De eerstvolgende passage van Titan zal plaatsvinden op 26 oktober. Op 24 december zal de in Europa gebouwde Huygens sonde worden losgekoppeld, welke op 14 januari een parachute-afdaling zal maken in de dampkring van Titan.

Kunstmanen en satellieten

Nadat NASA op 16 januari heeft besloten om geen shuttlevluchten meer uit te voeren ten behoeve van het onderhoud van de Hubble ruimtetelescoop, wordt nu onderzocht of de noodzakelijke reparaties door middel van een onbemande missie kan plaatsvinden. Naar verwachting zullen omstreeks 2007 de eerste systemen aan boord van de Hubble defect raken, waardoor de telescoop geen wetenschappelijke waarnemingen meer kan verrichten. Omstreeks 2007 of 2008 zou dan een onbemande reparatiesatelliet gelanceerd moeten worden, welke zich vastmaakt aan de achterzijde van de Hubble. Met behulp van robotarmen zullen vervolgens batterijen, gyroscopen en wellicht wetenschappelijke instrumenten uitgewisseld worden. De reparatiesatelliet kan vervolgens omstreeks 2013, als de telescoop het einde van haar levensduur heeft bereikt, de Hubble een gecontroleerde terugkeer in de dampkring laten waar zij zal grotendeels verbranden. Experts menen dat een gecontroleerde terugkeer van de Hubble noodzakelijk is omdat anders brokstukken eventueel in bewoonde gebieden terecht kunnen komen.

Recente lanceringen

  • 23 juni 2004 – 22:54 GMT – Lanceerplaats: Cape Canaveral – Draagraket: Delta-2
    • Navstar GPS 2R-12Massa: 2032 kg – Int. Nr.: 2004-023A
      Dit is een kunstmaan ten behoeve van het Amerikaanse Global Positioning System (GPS) navigatienetwerk. De door Lockheed Martin gebouwde kunstmaan werd uiteindelijk in een cirkelvormige baan op 20.372 km hoogte boven het aardoppervlak gebracht. De baan maakte een hoek van 55 graden met de evenaar.
  • 29 juni 2004 – 03:59 GMT – Lanceerplaats: Odyssee (Grote Oceaan) – Draagraket: Zenit-3SL
    • Apstar-5Massa: 4640 kg – Int. Nr.: 2004-024A
      Door Space Systems/Loral gebouwde communicatiesatelliet. Een gedeelte van de satelliet wordt gebruikt door Loral Skynet, die de kunstmaan Telstar-18 noemt. Door een probleem met de derde trap van de draagraket wordt de kunstmaan in een lagere dan geplande overgangsbaan geplaatst. Het hoogste punt lag op 21.168 km in plaats van 35929 km. Men hoopt nu dat dit verschil met de motor van de satelliet zelf gecompenseerd kan worden.
  • 29 juni 2004 – 06:30 GMT – Lanceerplaats: Baykonur – Draagraket: Dnepr-1
    Met een enkele raket werden maar liefst acht kleine technologische satellieten gelanceerd. Alle kunstmaantjes kwamen in cirkelvormige banen rond de 700 km boven het aardoppervlak. Verder was de Celestis-04 verbonden met de laatste trap van de draagraket. Celestis bestaat uit de gecremeerde resten van overledenen.

    • Latinsat-DMassa: 12 kg – Int. Nr.: 2004-025A
      Argentijnse satelliet voor test van communicatietechnieken.
    • DemeterMassa: 125 kg – Int. Nr.: 2004-025C
      Franse satelliet voor seismologisch onderzoek.
    • SaudiComsat-1Massa: 12 kg – Int. Nr.: 2004-025D
      Saudi-Arabische satelliet voor test van communicatietechnieken.
    • SaudiComsat-2Massa: 12 kg – Int. Nr.: 2004-025E
      Saudi-Arabische satelliet voor test van communicatietechnieken.
    • Saudisat-2Massa: 35 kg – Int. Nr.: 2004-025F
      Wetenschappelijke satelliet ontwikkeld in Saudi-Arabië.
    • Latinsat-CMassa: 12 kg – Int. Nr.: 2004-025G
      Argentijnse satelliet voor test van communicatietechnieken.
    • Unisat-3Massa: 12 kg – Int. Nr.: 2004-025H
      Wetenschappelijke satelliet ontwikkeld door Universiteit van Rome met technologische experimenten.
    • Amsat-EchoMassa: 12 kg – Int. Nr.: 2004-025K
      Satelliet voor amateur radio-experimenten.